ในยุคที่ทุกอย่างอยู่บนหน้าจอและคลาวด์ พฤติกรรมเล็ก ๆ อย่างการใช้รหัสผ่านเดาง่าย หรือใช้รหัสเดียวกันทุกแอป อาจกลายเป็นช่องทางที่อาชญากรไซเบอร์ใช้เจาะเข้ามาทำลายข้อมูล ชื่อเสียง หรือแม้แต่เงินในบัญชีของคุณได้แบบไม่ทันตั้งตัว
เรื่องที่น่ากังวลคือ — เราไม่ได้รู้ตัวด้วยซ้ำว่าเรากำลังอยู่ในความเสี่ยง และข้อมูลจาก Thailand Cyber Wellness Index (TCWI) โดย AIS ที่เก็บสถิติไว้ในปีล่าสุด ทำให้เราต้องยอมรับความจริงว่า
“ด้านความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์” คือด้านที่คนไทยได้คะแนนต่ำที่สุดในทุกช่วงอายุ
ในบทความนี้
Thailand Cyber Wellness Index คืออะไร?
Thailand Cyber Wellness Index หรือ TCWI คือดัชนีชี้วัดสุขภาวะดิจิทัลของคนไทย ที่จัดทำโดย AIS ร่วมกับภาคีวิชาการและผู้เชี่ยวชาญหลายด้าน เพื่อประเมินระดับความรู้ ความเข้าใจ และพฤติกรรมในการใช้งานโลกออนไลน์ของประชาชนไทยใน 7 มิติสำคัญ เช่น ความปลอดภัยทางไซเบอร์ การรู้เท่าทันดิจิทัล และการใช้สิทธิในโลกออนไลน์ โดยใช้ข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างทั่วประเทศกว่า 50,000 คน เพื่อสะท้อนภาพรวมสุขภาวะไซเบอร์ของคนไทยออกมาได้อย่างแม่นยำ ด้วยความเป็นระบบไม่ใช่การคาดเดา
จัดทำขึ้นมาเพื่อเป็นฐานข้อมูลที่อ้างอิงได้อย่างมีมาตรฐาน เหมาะสำหรับบุคคล องค์กร หรือภาครัฐ ที่จะหยิบนำไปใช้พัฒนาหลักสูตร หรือใช้เป็นตัวกำหนดแนวทางแก้ไขปัญหาด้านดิจิทัลให้กับคนไทยได้อย่างตรงจุด
โดยดัชนี TCWI ได้แบ่งสุขภาวะดิจิทัลออกเป็น 7 ด้านหลักเอาไว้ ได้แก่
- การใช้ดิจิทัล – ความสามารถในการใช้เครื่องมือดิจิทัลเพื่อการจัดการชีวิตและเวลาบนโลกออนไลน์
- การรู้เท่าทันดิจิทัล – การประเมินข้อมูล คิดเชิงวิพากษ์ และสร้างเนื้อหาดิจิทัลอย่างมีวิจารณญาณ
- การสื่อสารและการทำงานร่วมกันบนดิจิทัล – การปฏิสัมพันธ์ออนไลน์แบบมีความเข้าใจและสร้างสรรค์
- การเข้าใจสิทธิทางดิจิทัล – ความรู้เรื่องสิทธิส่วนบุคคลและการคุ้มครองข้อมูล
- ความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์ – การป้องกันภัยไซเบอร์จากอุปกรณ์ ข้อมูล และตัวตนของผู้ใช้
- การกลั่นแกล้งทางไซเบอร์ – การระบุและป้องกันการกลั่นแกล้งในรูปแบบดิจิทัล
- การแสดงความสัมพันธ์ทางดิจิทัล – ความเข้าใจในความสัมพันธ์ออนไลน์แบบปลอดภัยและเคารพกัน
แล้วทำไม “ความปลอดภัยทางไซเบอร์” ถึงน่าเป็นห่วงที่สุด?
เพราะจากข้อมูลของ TCWI ที่จัดทำออกมาในปีล่าสุดพบว่า ในทุกช่วงอายุ ตั้งแต่เด็ก 10 ขวบ ไปจนถึงผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไป คะแนนด้านนี้ต่ำสุดเป็นอันดับ 1 เมื่อเทียบกับอีก 6 ด้าน
ตัวเลขสะท้อนชัดว่า เราอาจคิดว่าใช้เทคโนโลยีเป็น แต่เราไม่รู้จักป้องกันตัวในโลกดิจิทัลเท่าที่ควร เพราะ “ความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์” ไม่ใช่เรื่องไกลตัวหรือเกี่ยวข้องกับการใช้งานในระดับผู้เชี่ยวชาญแต่อย่างใด แต่มันเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมการใช้อินเทอร์เน็ตทั่วไปที่เราทำอยู่ทุกวัน เช่น การตั้งรหัสผ่าน, การเข้าบัญชีโซเชียล, การใช้แอปธนาคาร, การซื้อของออนไลน์ หรือแม้แต่การคลิกลิงก์บนอีเมล
ทุกกิจกรรมที่เกี่ยวกับโลกดิจิทัลล้วนมีข้อมูลส่วนตัวของเราเกี่ยวข้อง — ไม่ว่าจะเป็นอีเมล เบอร์โทรศัพท์ เลขบัตรประชาชน หรือข้อมูลบัตรเครดิต
หากไม่มีการป้องกันหรือไม่รู้ทันความเสี่ยงเหล่านี้ ก็เท่ากับว่าเรากำลังเปิดโอกาสให้ผู้ไม่ประสงค์ดีเข้ามาเจาะระบบชีวิตดิจิทัลของเราได้ทุกเมื่อ
สิ่งที่หลายคนทำโดยไม่ทันคิด เช่น:
- 🔓 ตั้งรหัสผ่านง่าย ๆ เช่น “123456” หรือ “ชื่อแฟน+วันเกิด”
- 🔐 ใช้รหัสผ่านเดียวกันหมดทั้ง Facebook, Gmail, แอปธนาคาร ฯลฯ
- ⏳ ไม่เปลี่ยนรหัสผ่านเลยแม้แต่ปีเดียว
- 📲 ต่อ Wi-Fi ฟรีในห้าง ร้านกาแฟ แล้วล็อกอินเข้าบัญชีสำคัญ ซึ่งเสี่ยงต่อการถูกดักจับรหัสผ่านได้โดยง่าย
…ล้วนเป็นพฤติกรรมที่เปิดประตูให้แฮกเกอร์เข้ามาได้ง่าย ๆ โดยไม่ต้องใช้ AI หรือโปรแกรมล้ำ ๆ เลยด้วยซ้ำ
ความเสียหายที่ตามมา อาจไม่ใช่แค่บัญชีเดียว
เมื่อแฮกเกอร์ได้รหัสผ่านจากหนึ่งบริการ เขาอาจใช้เทคนิคที่เรียกว่า Credential Stuffing — การนำรหัสนั้นไปลองล็อกอินกับบริการอื่น เช่น อีเมล, ธนาคาร, ระบบราชการ, หรือกระทั่งแพลตฟอร์มงาน ซึ่งมักจะได้ผลกับบุคคลที่ใช้รหัสผ่านซ้ำๆ กัน
ผลที่ตามมาอาจเป็น:
- เงินหายจากบัญชี
- ข้อมูลส่วนตัวรั่วไหล
- ถูกสวมรอยทำผิดกฎหมาย
- ถูกแบล็กเมลหรือข่มขู่
สิ่งเหล่านี้ไม่ใช่เรื่องไกลตัว และไม่ใช่เรื่องที่เกิดกับ “คนอื่น” เสมอไป
แล้วเราจะรู้ได้ยังไงว่าเราอยู่ในกลุ่มเสี่ยง?
ถ้าไม่มีดัชนีอย่าง Thailand Cyber Wellness Index เราอาจไม่เคยรู้เลยว่าโดยรวมแล้ว คนไทยมีจุดอ่อนตรงไหน และควรพัฒนาอะไร การมีดัชนี TCWI ทำให้เรา “ตาสว่าง” ว่า เราไม่ได้แค่ใช้อินเทอร์เน็ตเป็น แต่ต้อง ใช้แบบปลอดภัยด้วย
และสิ่งที่สำคัญกว่านั้นคือ ข้อมูลจากดัชนีนี้ไม่ได้อยู่เฉย ๆ แต่สามารถนำไปใช้วางแผนการศึกษา การอบรม หรือการสื่อสารเชิงนโยบายได้ตรงจุด มันสามารถถูกต่อยอดได้มากถ้ามีผู้ที่จะหยิบนำไปใช้
ถ้าคุณอยากรู้ว่าตัวเองอยู่ในกลุ่มเสี่ยงมากแค่ไหน เข้าไปดูผลดัชนีของประเทศไทยทั้งหมดได้ที่ Thailand Cyber Wellness Index และหากอยากลองประเมินตัวเองเบื้องต้น ก็สามารถเข้าไปทำแบบทดสอบ “Digital Health Check” ที่ทาง AIS พัฒนาขึ้น เพื่อให้ทุกคนสามารถเรียนรู้จุดอ่อนจุดแข็งของตัวเอง และพัฒนาทักษะดิจิทัลได้ด้วยตัวเอง
👉 ดูข้อมูลได้ที่ https://sustainability.ais.co.th/th/sustainability-projects/thailands-cyber-wellness-index
👉 และทำแบบทดสอบ https://aunjaicheck.ais.th/th/home
รู้ให้ทัน ป้องกันได้ไว มาเรียนรู้ มาตรวจวัดสุขภาวะดิจิทัลด้วยตัวเองได้เลย
ย้ำอีกครั้ง: เรื่องเล็กน้อย อาจกลายเป็นหายนะใหญ่
อย่าคิดว่าแค่ตั้งรหัสผ่านง่าย ๆ แล้วจะไม่มีใครสนใจคุณบนโลกออนไลน์ เพราะความจริงคือ — ทุกคนมีข้อมูลสำคัญในมือ และถ้าคุณไม่ป้องกัน มันก็แค่รอเวลา
ความรู้เท่าทัน คือเกราะป้องกันที่ดีที่สุด
บทความที่เกี่ยวข้อง
- Thailand Cyber Wellness Index คืออะไร? สำคัญอย่างไรกับคนไทย
- รู้จัก Digital Health Check จาก AIS พร้อมวิธีใช้ให้ได้ผลจริง
